Слова рэдактара
Паважаныя сябры!
У гэтым годзе адбыўся чарговы, ужо пяты Тыдзень нефармальнай адукацыі. Па традыцыі ўсе дзеянні ў межах гэтай падзеі звязаныя пэўным тэматычным полем. Сёлета такой была абраная – “Нефармальная адукацыя ў Беларусі – да паляпшэння якасці жыцця”. І значная частка матэрыялаў нумара прысвечана менавіта тыдню. У артыкуле Яніны Зінчанка робіцца цэласны агляд усёй падзеі, апісваюцца ключавыя дзеянні, а таксама выказваюцца пэўныя высновы і прапановы, як палепшыць правядзенне наступных тыдняў. У артыкулах, змешчаных у рубрыках “Тэматычная пляцоўка” і “Майстар-клас” разглядаюцца канкрэтныя мерапрыемствы, што адбыліся пад час тыдня.
Асобнае месца займаюць матэрыялы круглага стала “Нефармальная адукацыя ў паляпшэнні якасці жыцця: праблемы і перспектывы”. Як і планавалі арганізатары, менавіта гэта дзеянне стала ключавым з пункта гледжання зместа. Пад час мерапрыемства быў закрануты і разгледжаны шэраг значных момантаў і істотных праблем, а таксама прапанаваны пэўныя шляхі і крокі да іх вырашэння. Дыскусія адбывалася вакол наступных пытанняў: Што разумеецца пад паняццем якасці жыцця і што можа выступаць індыкатарам гэтага? Якая роля, магчымасці, формы і накірункі нефармальнай адукацыі ў паляпшэнні якасці жыцця? Ці ёсць адрозненні ў тэндэнцыях развіцця ў гэтай сферы ў Беларусі, Латвіі і Германіі? Хто з’яўляецца суб’ектам нефармальнай адукацыі?
З шэрагам паведамленняў, прадстаўленых на круглым стале, можна пазнаёміцца ў гэтым нумары. Спынюся толькі на некалькіх актуальных і важных, на мой погляд, думках і ідэях, што былі агучаны і выклікалі спрэчкі і дыскусіі.
Па-перашае, адукацыя і навучанне на працягу жыцця становяцца важным чыннікам развіцця і ўдасканалення, рэакцыяй на зменлівыя знешнія ўмовы. У XXI стагоддзі тых ведаў і ўменняў, якія чалавек набыў у маладосці, ужо не хапае. Патрэбна ўдасканальвацца ў прафесійным плане, а страціўшы працу – мяняць кваліфікацыю. Другі абавязковы складнік якасці жыцця – гэта развіццё індывіда, яго самарэалізацыя. І трэцяе – кожны чалавек павінен мець магчымасць удзельнічаць у жыцці грамадства і быць актыўным грамадзянінам. І сёння, на думку некаторых выступоўцаў, неактуальна гаварыць аб падзеле гэтых катэгорый на развіццё асобы, грамадзянскую адукацыю і прафесійнае навучанне. Навошта, напрыклад, чалавек вучыць замежную мову? Можа ён жадае паехаць у адпачынак за мяжу. А можа яму гэта патрэбна для працы. Безумоўна, гэта думка не зусім новая, але яна не губляе з часам сваёй актуальнасці і дыскусійнасці.
Па-другое, вельмі фундаментальную, на мой погляд, праблему развіцця сектара адукацыі дарослых у цэлым і нефармальнага ў прыватнасці ў нашай краіне сфармуляваў Увэ Гартэншлегер (віцэ-прэзідэнт DVV International, Германія). Ён у запале эмацыйнай дыскусіі адзначыў, што ў адрозненне ад Латвіі, Германіі і іншых краін Еўропы, мы развіваемся як закрытая, а не адкрытая сістэма. Бачыцца, што гэта вельмі дакладная фіксацыя сітуацыі. І якаснае рашэнне існых праблем, а не праца са следствамі, магчыма толькі праз супрацоўніцтва найбольш актыўных арганізацый з усяго спектра нефармальнай адукацыі дзеля актуалізацыі і артыкуляцыі найбольш важных пытанняў і задач, і пошуку шляхоў для іх вырашэння. Бо без рэальнага ўзаемадзеяння, без рэальнага партнёрства немагчыма нефармальнай адукацыі і ўсёй сферы адукацыі дарослых выйсці на якасна іншы ўзровень, які адпавядае выклікам часу. Гэта не значыць, што нефармальная адукацыя не будзе развівацца. Жыццё і практыка паказвае, што развіваецца і будзе развівацца. Іншая справа, што гэта будзе тычыцца толькі асобных сфер і аспектаў.
Па-трэцяе, на круглым стале была агучана тэма стварэння ў Беларусі незалежнага універсітэта. Для многіх удзельнікаў гэта было дастаткова нечакана. Так, з аднаго боку, вельмі дзіўна, што такая дыскусія адбылася сярод прадстаўнікоў нефармальнай адукацыі і пад час круглага стала, прысвечаннага паляпшэнню якасці жыцця. А з іншага боку, усё зразумела і натуральна. Ва ўмовах, калі ў нашай краіне сістэма адукацыі ўсё больш цэнтралізуецца і фармалізуецца, калі вышэйшыя ўстановы не адпавядаюць фундаментальным прынцыпам існавання і дзейнасці універсітэтаў (інстытуцыянальная аўтаномія і акадэмічная свабода), незалежнае грамадства не можа не рэагаваць на гэта. У артыкулах Уладзіміра Дунаева і Святланы Мацкевіч аналізуюцца перадумовы стварэння універсітэта новага тыпу і выказваюцца прапановы па бліжэйшых кроках у гэтым накірунку. Увогуле, тэма стварэння незалежнага універсітэта ў Беларусі зараз вельмі актуальна. Існуе некалькі аўтаномных ініцыятыўных груп, якія распрацоўваюць пэўныя падыходы і думаюць пра рэалізацыю гэтай ідэі “тут і зараз”. Так, групай АГТ-ЦСІ прапанавана для абмеркавання пэўная канцэпцыя ідэальнага універсітэта. Ва ўсіх гэтых дыскусіях трэба памятаць пра тыя неспрыяльныя рамкавыя ўмовы, што існуюць у нас. Невыпадкова Еўрапейскі гуманітарны універсітэт быў выцеснены з нашай краіны і зараз знаходзіцца і працуе ў суседняй дзяржаве. Але вельмі важна нават у такім становішчы знаходзіць пэўныя падыходы і формы дзеяння. Магчымым вектарам развіцця на шляху гэтага бачыцца стварэнне рэальных, а не толькі віртуальных, незалежных адукацыйных пляцовак і асяродкаў, якія былі б арганізаваны на прыцыпах дэмакратыі, аўтаноміі, праектнай дзейнасці, плюралізму праграм, канцэпцый і форм, а таксама ўключаны ў еўрапейскія адукацыйныя працэсы. Важна, каб удзельнікі гэтых навучальных праграм мелі магчымасці скарыстаць набытыя кампетэнтнасці на практыцы.
Шэраг артыкулаў нумара не мае непасрэднага дачынення да Тыдня нефармальнай адукацыі, але ў іх закранаюцца пытанні, звязаныя з некаторымі аспектамі нефармальнай адукацыі ў кантэксце павышэння якасці жыцця. Так, Мікалай Запрудскі адзначае ролю нефармальнай адукацыі ў павышэнні якасці дадатковай адукацыі педагогаў. Аўтар звяртае ўвагу на тэндэнцыі “пранікнення” ў сістэму паслядыпломнай адукацыі настаўнікаў, метадыстаў і кіраўнікоў школ элементаў нефармальнай адукыцыі і прапаноўвае розныя іншыя магчымасці гэтага. Канстанцін Мішчанка аналізуе дастаткова актуальны і вельмі перспектыўны накірунак развіцця форм і падыходаў навучання, а менавіта, стварэнне і дзейнасць віртуальных адукацыйных пляцовак. Сяргей Лабода на прыкладзе канкрэтнай праграмы маладзёжнага міжнароднага абмену, што існуе ўжо больш за дзесяць год, паказвае перавагі і магчымасці такога спосаба міжкультурнага навучання.
Спадзяемся, што матэрыялы гэтага нумара стануць сапраўды пэўным крокам па абагульненні, праблематызацыі і абмеркаванні магчымасцей нефармальнай адукацыі дзеля такой значнай для грамадства і канкрэтнага чалавека мэты, як павышенне якасці жыцця.
Дзмітрый Карпіевіч
Змест
Спасылкі вядуць да файлаў PDF з артыкуламі
ВЫНІКІ
По следам Недели неформального образования–2009
Янина Зинченко
РАЗМОВА ПРА ВАЖНАЕ
Улучшению качества жизни беларусов может способствовать развитие сферы неформального образования (материалы круглого стола)
- Дмитрий Карпиевич. Субъекты неформального образования:
ключевые игроки и возможные направления для сотрудничества - Светлана Мацкевич. Образование Беларуси в контексте качества и образа жизни
- Андрей Мирошниченко. Стандарты организации процессов самообучения в бизнесорганизациях: от требований лояльности к требованиям результативности
- Владимир Дунаев. Перспективы создания независимого университета в Беларуси
- Татьяна Водолажская. Качество жизни как поле приложения сил и средств неформального образования
Выкарыстанне вопыту нефармальнай адукацыі як умова павышэння якасці дадатковай адукацыі педагагічных кадраў
Мікалай Запрудскі
ТЭМАТЫЧНАЯ ПЛЯЦОЎКА
Зеленая сеть в неделе Неделе неформального образования: образ жизни и качество жизни
Наталья Рябова
Круглый стол как способ знакомства образовательных общественных объединений с организациями социальной сферы
Виталий Никанович
ТРЭНЕРСКАЯ СКРЫНКА
Автопортрет-ассамбляж, Омега-мэппинг, Создание имиджа, Колумбийский гипноз, Ангел и враг
МАЙСТАР-КЛАС
Городские этюды недели неформального образования
Марина Бойко, Алена Луговцова, Ольга Саевец, Маша Юшкевич
ДОСВЕД
Молодежный обмен “Минск-Бремен”: эффективный способ межкультурного образования
Сергей Лабода
ПОГЛЯД
Образовательные платформы как основной элемент формирования образовательной среды
Константин Мищенко
ПАДЗЕЯ
Немецкая ассоциация народных университетов начала свою деятельность в Беларуси
Галина Веремейчик
ЗАМЕЖНЫ ДОСВЕД
Школа, где играют с утра до вечера
Алена Величко
Работа с молодежью в Турции: беглый взгляд
Сердар Добур
КНІЖНАЯ ПАЛІЧКА
Образование в интересах устойчивого развития
Сергей Лабода